|
PLANIN ÖNEMİ
Bir geminin modelini gerçeğine uygun olarak yapabilmek için o geminin planı
gerekir. Onun için genellikle gemi modeli yapım planları çizilmiştir. Gemi
Modelleri bu planlara göre yapılırlar.
Plansız yapılan model, yapan şahsın boş zamanlarını doldurmak ve evinde süs
eşyası gibi kullanmaktan öteye gidemez ve bir zaman sonra atılmaya mahkumdur.
Planlar model yapım planları olduğu gibi bazen de gemiyi inşa eden tersanenin
orijinal planı da olabilir. Modelcinin dikkat edeceği husus plana sadık kalmak,
ne planda olmayan bir parçayı ilave etmek, ne de planda olan parçayı eksik
bırakmaktır.
İletişim dünyasında yaşadığımız günümüzde
bir çok yerli-yabancı, ücretli-ücretsiz
planlara internet sitelerinden
ulaşabilirsiniz.
Yerli planların bazıları çizim hataları içerebilir, çoğaltmadan kaynaklanan
yanlışlıklarla da hatasız plan hatalı duruma gelebilir. Modelci planı dikkatlice
inceleyerek ve kontrollü yaparsa plan hatalarının üstesinden gelebilir.
Plana uygun olarak yapılan gemi modeli, eğer modeli yapan kişinin eli model
yapımına yatkın ve modeli plana göre tam yaparsa, yapılan model ulusal veya
uluslararası yapılan yarışmalara girebildiği gibi modelin tarihi değeri ve ifade
ettiği manaya göre yüksek ücretler verilerek Deniz Müzeleri veya özel
sahıslarcada satın alınabilirler. Gemi model planlarının çok çeşitlerde
çizimleri vardır. Bunları 6 ana grupta toplayabiliriz.
1— Profesyonel gemi
modelcilerine hitap eden planlar. Bu planlar
gemi inşa (tersane) planları da olabilir.
(xxxx)
Burada profesyonel demekteki anlam model yapa yapa usta olmuş, hem plandan
anlayan hem de model yapım tekniğini bilen ve gemileri çok iyi tanıyan kişileri
ifade etmektedir. Gemi modellerini planlara göre noksansız yaptıkları gibi
planlarda çizilmeyen noksan bırakılan kısımların şekillerini ve yerlerini ezbere
bilirler ve onları ellerindeki plan ölçeğine göre yapar yerlerine montaj
ederler.
Bazılarının evlerinde çok zengin gemi, kitap, katalog, mecmua, belge ve fotoğraf
koleksiyonu vardır. Amatör modelciler tarafından plana göre yapılan gemi
modellerini tetkik ettiklerinde modelci tarafından yapılmayan, noksan bırakılan
veya şekline uymayan hataları ve kısımları derhal plana bakmadan görürler.
Bu usta modelcilere hitap eden planlar plan kataloglarında dört yıldız (xxxx)
olarak gösterilir. Bu planlarda yandan görünüş (profil) üstten görünüş plan, baş
ve kıç taraftan görünüşleri ile endazesi verilmiş planlardır. Gemi üzerinde
bütün parçalar gösterilmiştir. Fakat ayrıca detay verilmemiştir. modelci planda
gördüklerinin ne olduğunu bildiğinden onları plandaki ölçeğe göre yapar. Bu
planlar bir nevi gemi inşa planları olup en küçük parçasına kadar çizilmiştir.
Hatta bazılarında tekne içinde makine türbin ve kazanlar dahi gösterilmiştir.
2— Amatör fakat plandan anlayan ve birkaç model yapan modelcilere hitap eden
planlar. (xxx)
Birkaç model yapmış, model yapımı üzerinde biraz tecrübesi olmuş model
konstrüksiyonuna alışmış amatör gemi modelcisi yapım planlarıdır ki plan
üzerinde genel görünüş plan ve endaze olduğu gibi geminin bazı kısımlarının
detayları ve kesitleri vardır.
Bu planlar model plan kataloglarında üç yıldız (xxx) olarak gösterilirler. Bu
planlardan model yapanlar evvelce yaptıkları modellerden edindikleri tecrübe
yanında ayrıca doküman da topladıklarından ve toplamaya da devam ettiklerinden
kendilerine yetecek kadar doküman sahibidirler. Bu modelcilerin en büyük
eksiklikleri ellerindeki plan dışına çıkamazlar. Planlardaki eksiklikleri
göremezler. Kendileri de bu eksiklikleri tamamlayamazlar. Başka bir modelci
tarafından yapılmış modellerdeki hataları da göremezler.
3— Amatör gemi modelcilerine hitap eden planlar.
(xx)
Amatörlere hitap eden planlar ise genel görünüşler, perspektif görünüşler ve her
parçanın ayrı ayrı detayları çizilmiş ve üzerlerinde numaraları kalınlıkları ve
hatta hangi malzemeden yapılacağı gösterilmiştir. Çok detaylı planlardır. Model
plan Kataloglarında iki yıldız (xx) olarak gösterilirler. Bu planlardan her
amatör verilecek küçük bir izahatla fazla kafa yormadan plan üzerindeki parça
ebatlarına göre parçayı imal eder ve genel planda numaralı yerine montaj
yapabilirler.
Bu planlarda ayrıca muhtelif cephelerden çekilmiş fotoğraflar da vardır. Gemi
modelinin boya renkleri de verilmiştir. Ayrıca modelin yapılış ve montaj
sırasına göre kısım kısım resimleri de bulunur. Modelci hangi parçayı ne zaman
yerine montaj edeceğim diye düşünmez.
4— Gemi modeline yeni başlayan amatörlere hitap
eden planlar. Öğretici planlar.
(x)
Bir de model yapımına yeni başlayan amatörler için model planları vardır ki bu
planlar çok basit adeta bir oyuncak gemi modeli yapma planlarına benzer. Bu
planlar basit oldukları için seçilen gemilerde basit gemiler olup bütün
parçaların detayları tek tek verilmiştir. Bu planlara alıştırma planı dememiz
daha doğru olur. Bu planlar gemi model plan kataloglarında bir yıldız (x) olarak
gösterilir.
5— Minyatür gemi modeli planları
Minyatür gemi model planları ise çok küçük ölçekli olduğun dan yandan görünüş,
üsten görünüş ve ayrıca bir kaç kesitle detay olan planlardır. Bu planlardan
gemi modeli yapmak isteyenlerin ellerinin çok maharetli ve ince işler yapmaya
yatkın olmaları gerekir. Basit görünüşlerine rağmen işlemesi şekillendirilmesi
zordur.
6— Kit gemi modeli planları. Plastik veya ağaçtan bütün parçaları hazır yapılmış
gemilerin montaj planları.
Kit tabir edilen gemi modelleri ise fabrikalar tarafından seri olarak plastik
veya benzeri gereçlerden her bir parçası ayrı ayrı yapılan modeller olup
bunların planları parçaların montaj planlarıdır. Kit modelleri bütün dünyada çok
revaçta olup ancak bunlar genellikle evlerinde koleksiyon yapmak isteyenler
tarafından satın alınırlar.
Bir çok gemi model planlarında direklerin, çarmık, istinga, istiralya ve
patrisaların bağlantı yerlerinin, model üzerinde bağlantı yerleri gösterildiği
halde, yelken donanımlarının tekne üzerinde bağlantı yerleri gösterilmemektedir.
Yelken donanımları direk üstlerinden biraz aşağıya çizilerek ucuna okla aşağıya
gidecektir şeklinde gösterilir. Onun için de amatör modelciler, yelken
donanımlarının tekne üzerinde geleceği yeri tespit edemez veya çok zorluk
çekerler.
İşte onun için burada tekne üzerinde yelken donanımlarının geleceği yerleri
gösteren bir örnek verilmiştir. Tabii ki bu yerler geminin yapıldığı yüz yıla ve
geminin tipine geminin yapıldığı devlete göre farklılıklar gösterir. Ama genel
olarak bu şema size yine de iyi bir fikir verecektir.
Cıvadra dört köşe yelken donanımı: 1-Kandilisa 2-Prasyalar 3-Ek patrisa
4-İskotalar 5-İstinga halatı 6-Grıva mataforası hareketli donanım
Puruva yelkenleri: 7–Kandilisa 8-Trinket ve mayıstra seren halatı 9–Mantıyalar
10–İskotalar 11-Yan yelken donanımları 12-Prasyalar 13-Kuntra iskotaları 14-Salaburun
istinga selviçeleri 15-Borina halatı 16-Istiralya palangası donanımı 17-Patrisa
Puruva tirinket yelkeni: 18-Larmo filadoru 19–Kandilisa 20–Mantilyalar
21–İskotalar 22–Prasyalar 23-İstinga halatı 24-Borina halatı
Grandi yelkeni: 25–Kandilisa 26–Seren halatları 27–Mantilyalar 28–İskotalar
29-Yan yelken donanımları 30–Prasyalar 31-Kuntra iskotaları 32-Salaburun istinga
selviçeleri 33-Borina halatı 34-İstiralya palanga donanımı 35–Patrisa
Grandi babafingo yelkeni: 36–Kandilisa 37-Mantilya 38–Iskotalar 39-Prasyalar 40-Istinga
halatı 41-Borina halatı
Mizana yelkeni: 42–Kandilisa 43-Seren halatları 44–Marıtilyalar 45-Kuntra
iskotaları 46-Hamaylı istinga selviçeleri 47-Çatal seren palangası 48-Yan yelken
hareketli donanımı 49-İskotalar
Gemi planları, şu çizimlerden meydana gelir.
1- Endaze planı: a) En kesit b) Boy Görünüş c) Plan görünüş
2- Geminin yandan bütün donanımları ile beraber tam görünüşü
3- Geminin boyuna kesiti . Yelken ve donanımları hariç bütün donanımları
görünüşü ile beraber
4- Geminin tam plan görünüşü. Bu görünüşte direk ve yelkenler gösterilmez yalnız
güverte üzerindeki bütün donanımlar gösterilir.
5- Kıçtan görünüş
6- Baştan görünüş
7- Ortadan enine kesit baş tarafa doğru bakış ve bütün aksesuarın görülmesi.
8- Ortadan enine kesit kıç tarafa doğru bakış ve bütün aksesuarların görülmesi.
9- Detay planları: geminin bütün donanım ve aksesuarının tek tek model ölçeğinde
çizimleri bulunur.
Bu planların dışında ayrıca modelin teknesinin, omurga posta ve güvertelerin
nasıl montaj edileceği teknenin dış kaplamasının nasıl yapılacağına dair
çizimler de bulunur.
|
