Gezi Teknesi

Kraliçe Ela

NavioSantisimaTrinidad

YAPI ELEMANLARI

Birbirlerinden farklı amaç ve yapıda olmak üzere yüzlerce çeşit gemi vardır. Böyle olmakla birlikte bütün gemilerin aynı adı taşıyan ve aynı görevi yapan bir takım yapı elemanları ve bölümleri vardır.
Tekne: Bir geminin dışını oluşturan ve tüm bölümlerini kabuk gibi sararak yüzmesini sağlayan kısımdır.
Omurga: Geminin inşa sırasında kızağa konan ilk kısmıdır. Geminin diğer elemanları omurga üzerine inşa edilir. Gemi dibinde baş bodoslamadan kıç bodoslamaya kadar uzanır. Lama omurga, levha omurga, kutu omurga gibi farklı yapıda olanları vardır. Ayrıca kontra omurga, yalpa omurga gibi değişik amaçları olan ve yine omurga adıyla nitelendirilen kısımlarda vardır.
Kontra omurga: Omurganın mukavemetini arttırmak ve gemi oturduğunda omurganın zarar görmemesi için üzerine eklenen ek parçaya kontra omurga denir.
Yalpa omurgası: Geminin yalpa yapmasını azaltmak için su kesiminin altında iki tarafa gemi boyunun 1/3'ü kadar uzunlukta konulan çıkmalardır.
Bodoslama: Tekne kaplamalarının baş ve kıç tarafta birleştiği omurgadan yukarıya doğru doğru olan kısımlarıdır.
Baş bodoslama: Baş tarafta omurganın yukarı yükselen kısmına denir. Baş bodoslama omurganın devamı veya eklenen parçası olabilir ve suyun direncini azaltacak şekilde çeşitli biçimlerde yapılır.
Kıç bodoslama: Omurganın kıç taraftaki yükselen kısmına denir. Kıç bodoslamaya pervane ve dümen yerleştirilmiştir.
Çene: Omurganın yukarı doğru kıvrılan ilk kısmına denir.
Postalar: Geminin kaburgasını oluşturan, tekneye şeklini veren, aşağıda omurgaya yukarıda güverteye bağlanan ağaç veya demir parçalardır. Teknenin kaplamaları postaların üzerine yerleştirilir.
Kemere: Postaları gemi enine birbirine bağlayan, güverteyi taşıyan kirişlerdir.
Öksüz kemere: kemereler güvertedeki ambar ağzı gibi açıklıklara rastladıklarında kesilirler. Böyle kesilerek, oluşan kısa kemereye öksüz kemere denir.
Kaplama: Teknenin su geçirmezliğini sağlayan, postalar üzerine konulan ağaç veya saç levhalardır.
Armuz: Ahşap teknelerde yan yana gelen kaplamaların arasında oluşan uzunlamasına aralığa denir.
Sokra: Kaplama tahtalarının baş başa gelen kısımları arasındaki aralığa denir.
Güverte: Gemiyi baştan kıça kadar bordadan bordaya yatay olarak bölen su geçirmez perdelerdir. Gemilerin büyüklüklerine göre, bir gemide birden fazla sayıda olabilir. Sıraya göre bu güverteler ana güverte, rüşvet güverte, palavra güverte, tavlun güverte adlarını alırlar. Ayrıca filikanın bulunduğu bölgeye filika güvertesi denir. Geminin en üstünde magnetik pusulanın bulunduğu yere ise miyar güverte adı verilir.
Kasara: Geminin baş, kıç veya orta taraflarında üst güverteden yukarıda kalan yarım güvertelerdir.
Borda: Gemi teknesinin su seviyesinin üstünden güverteye kadar uzanan dış kısmına denir.
Karina: Gemi teknesinin sürekli su altında kalan kısmıdır.
Faça: Geminin yüklü durumdaki su hattı ile boş durumdaki su hattı arasındaki kısma denir.

DONANIMLAR

Gemi üzerine konulmuş yükleme, boşaltma, güvenlik, can kurtarma, demirleme, seyir gibi amaçlar için kullanılan büyüklü küçüklü araç ve düzeneklere donanım adı verilir. Bunlar kısaca sabit donanımlar ve hareketli donanımlar olarak iki başlık altında toplanabilir.
1- Sabit donanımlar (Arma):
Bunlar adından da anlaşılacağı gibi gemiye tespit edilmiş, sabit veya bazı parçaları hareketli olan ancak yerleri değiştirilmeyen donanımlardır. Sabit donanımlara örnek olarak, direkler, bumba, matafora, ırgat, vinçler sayılabilir.
2- Hareketli donanımlar (Selviçe):
Hareketli donanımlar ise, büyüklükleri ve yapı malzemeleri değişmekle beraber taşınabilirler. Makara, palanga, halat, liftin uskur, teller zincirler, bu tür donanımlara örnek olarak verilebilir.
Dümen: Manevra yapılırken pervaneden gelen suyu yönlendirmeye yarayan gemi elemanıdır.
Yelpaze: Dümenin su içindeki geniş enli kısmıdır.
Yeke: Dümeni çevirmeye yarayan kola denir.
Dümen dolabı: Doğrudan veya dolaylı olarak dümene kumanda eden dümeni sancak veya iskeleye yönlendiren donanımdır.
Irgat: Demir atmak ve almak için ve halat manevralarında kullanılan baş ve kıç taraftaki makinelere denir.
Vinç: Yükleme ve boşaltma işlemlerinde kullanılan makinelere denir.
Bumba: Yükleme ve boşaltmada kullanılan ana direğe dayalı ve halatlarla kuman da edilen ağaç veya metal direklerdir.
Direk: Gemilerde güverte üzerindeki en büyük sabit yapılardır. Bir gemide birden fazla direk varsa baştan kıça doğru pruva, grandi, mizana, kontra mizana diye adlandırılırlar. Direkler tek parçadan veya eklemeli iki parçadan yapılabilirler.
Seren: Direkler üzerine yatay olarak konulmuş yelken açmak, işaret sancaklarını toka etmek için donatılan çubuklardır.
Giz: Direk üzerine konulan çubuk, eğer baş kıç yönünde ve omurgaya belli bir açı ile duruyorsa giz adını alır.
Abli: Bumba cundası ile küpeşte arasındaki halata denir. Bumbaları yatay olarak çevirmeye yarar.
Mantilya: Bumbayı aşağı yukarı hareket ettirmeye yarayan halattır.
Cunda: Seren yada bumbanın ucuna denir.
Karanfil: İki direk şapkası arasındaki halata denir.
Patrisa: Direkteki çubukları yan taraflarından tutan halatlardır.
İstralya: Direk ve çubukları baş tarafından baş kıç yönünde tutan halatlardır.
Çarmık: Ana direkleri yandan tutan halatlardır.
Lumbarağzı: Gemiye giriş çıkışlarda kullanılan bordada veya yaşam yerlerindeki kapılara denir.
İskele: Gemiye çıkılmasında kullanılan metal açılır kapanır merdivendir.
İskele tavası: İskelenin en alt ve üstündeki dört köşe basamaklardır.
Şeytan çarmıhı: İki halat arasında ağaç veya madeni basamakları olan taşınabilir merdivene denir.
Iskalarya: Çarmıkların aralarındaki ip basamaklardır.
Matafora: Gemilerde can filikalarının asıldığı ve filikaların denize indirilmesinde yarayan donanımdır.
Falaka: Mataforanın kolları arasında, can halatlarının asıldığı halata denir.
Filika: Gemiyi terk etmekte kullanılan çeşitli tipteki can kurtarma vasıtalarına denir.
Usturmaça: Gemi bordasının zarar görmemesi için iskele ile gemi arasına konulan halat, lastik veya aynı işi görebilecek maddelerden yapılmış yastıklardır.
Parampet: Güverte kenarlarında yüklerin ve insanların denize düşmemesi ve dalgaların güverteye fazla gelmemesi için yapılan gemiyi tamamen saran dik levhalara denir.
Küpeşte: Postaların başlarını geminin başından kıçına kadar bağlayan ağaç veya çelik kuşaktır. Ayrıca punteli üstten birbirine bağlayan kuşağa da küpeşte denir.
Vardavela: Küpeştedeki yatay çubuklara veya güvenlik amacıyla yatay olarak çekilen demir, ağaç, zincir veya halat korkuluklara denir.
Puntel: Kemereleri alttan destekleyen dikine sütunlara denir. Küpeşteyi tutan dik çubuklara da puntel denir.
Manika: Geminin kapalı hacimlerinin havalandırılmasını sağlayan, rüzgarı içeri alacak şekilde yönü değiştirilebilen borulardır. İçeri su girmemesi için çeşitli biçimlerde yapılırlar.
Radansa: Halat kasalarının içine, halatın zarar görmemesi için konulan kalp şeklindeki metal parçalara denir.
Kerye: Bir halatı aynı kalınlıktaki başka bir halatın üzerine bağlamak için kullanılan madeni parçalardır, şeytan kilidi de denir.
Kilit: Zincir veya halatı bir yere bağlamak için kullanılan U şeklinde ve ağzı kapatılabilen çelik parçaya denir.
Mapa: Güverte ve alabandalara sabitleştirilmiş, kanca takmak, makara donatmak, halat bağlamak için kullanılan madeni yarım halkalardır.
Anele: Halat veya zincir bağlamak için kullanılan mapanın içinden geçirilmiş hareketli halkaya denir.
Baba: Halatları bağlamak için güverte üzerinde konulmuş silindir şeklindeki dökme demir sütunlara denir. Baba tek veya çift olabilir.
Loça: Demir zincirinin geçtiği omuzluklardaki ve güvertedeki deliklere denir. Halatlar için yapılmış olanlara halat loçası denir.
Frengi deliği: Güverteye gelen suların denize akması için bordaya açılan deliklerdir.
Lumbuz: Aydınlatma veya havalandırma için açılmış yuvarlak kapaklı pencerelerdir.
Kör kapak: Lumbuzları içeriden kapatan demir kapaklardır.
Portuç: Güvertede direk altlarında çeşitli malzemelerin konulduğu yerlerdir.
Iskarmoz: Küpeşte üstünde küreklerin bağlandığı çubuk veya yarımay şeklinde madeni parçalardır.
Kapela: Direk şapkası veya miyar pusulanın üstüne konan özel örtüye denir.
Cıvadra: Yelkenli teknelerde baştan ileri doğru uzatılan direğe civadra denir.
Çalım ve Kuruz: Geminin bordası başa ve kıça doğru gittikçe darlaşır. Baş taraftaki darlaşmaya çalım, kıç taraftaki darlaşmaya kuruz denir.
Kaporta: Gemilerde bölmeler ve güverteler arasında geçişi sağlayan, kapatıldığında su geçirmeyen kapılardır.
Perde: Geminin emniyetini arttırmak için su ve alev geçirmez olarak yapılan gemiyi enine bölen çeik yapılara perde denir.
Safra (ballast): Geminin dengesini ayarlamak veya gemi boşken daha fazla batırıp pervanenin verimli çalışmasını sağlamak için geminin farklı yerlerindeki tanklara alınan deniz suyuna safra denir.
Farş tahtası: Gemi ambarlarının dibinde, filikalarda eğrilerin üzerine konan taban tahtalarına denir.

                                                                         GÜVERTE YAPILARI
Güverte üzerindeki çoğunluğu sabit olan tüm yapılara denir. Güverte yapıları geminin başından kıçına doğru, ırgat, baş kasara, fenerlik, ambarlar, portuçlar, direk, vinç, yaşam mahalli, kıç kasara olarak sıralanır.

                                                                        YÜRÜTME ARAÇLARI
Gemilerin su üzerinde yol almasını sağlayan makinelerdir. Gemilerin yürütme araçları; yelken, buhar türbini, gaz türbini, dizel motoru, nükleer enerji, su jeti olarak sayılabilir.